Alergia u dzieci, na co zwrócić uwagę?

Alergie u dzieci stają się coraz powszechniejszym problemem zdrowotnym, wpływającym na komfort życia maluchów i ich rodzin. Rozpoznanie i właściwe zarządzanie alergią jest kluczowe dla zapewnienia dziecku zdrowego rozwoju i minimalizacji nieprzyjemnych objawów. Na co zwrócić uwagę, aby w porę zareagować?

Czym jest alergia u dzieci?

Alergia to nic innego jak nieprawidłowa, nadmierna reakcja układu odpornościowego na substancje, które dla większości ludzi są całkowicie nieszkodliwe. Organizm dziecka, zamiast je ignorować, traktuje je jako zagrożenie i uruchamia szereg mechanizmów obronnych, co prowadzi do wystąpienia objawów.

Najczęstsze alergeny i ich źródła

• Alergeny pokarmowe

  Są to substancje zawarte w pożywieniu. Do najczęstszych należą białka mleka krowiego, jaja kurze, orzeszki ziemne, orzechy drzewne (np. laskowe, włoskie), soja, pszenica, ryby i owoce morza. Nawet śladowe ilości mogą wywołać reakcję.

• Alergeny wziewne

  Dostają się do organizmu przez drogi oddechowe. Prym wiodą roztocza kurzu domowego, pyłki roślin (drzew, traw, chwastów), sierść zwierząt (np. kota, psa) oraz zarodniki pleśni. Ich stężenie w powietrzu zmienia się sezonowo.

• Alergeny kontaktowe

  Wywołują reakcje skórne po bezpośrednim kontakcie. Przykładem może być nikiel (często w biżuterii, guzikach), niektóre składniki kosmetyków, detergentów czy nawet barwniki w ubraniach.

Objawy, na które należy zwrócić uwagę

Objawy alergii mogą być bardzo różnorodne i dotyczyć wielu układów. Ich nasilenie również bywa zmienne – od łagodnych po bardzo gwałtowne, a nawet zagrażające życiu (anafilaksja).

• Skórne zmiany

  Często pojawiają się jako wysypka, pokrzywka, zaczerwienienie, świąd, a także w postaci atopowego zapalenia skóry (AZS) – suchej, swędzącej skóry ze skłonnością do stanów zapalnych.

• Dolegliwości oddechowe

  Mogą objawiać się jako przewlekły katar (wodnisty lub zatkany nos), kichanie, kaszel, świszczący oddech, uczucie duszności, szczególnie w nocy lub po wysiłku. To sygnały mogące wskazywać na astmę alergiczną.

• Problemy trawienne

  Bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, a także słabe przybieranie na wadze mogą być symptomami alergii pokarmowej.

• Inne symptomy

  Niekiedy alergia objawia się obrzękami (np. warg, powiek), bólem głowy, zmęczeniem, drażliwością, a w skrajnych przypadkach – wstrząsem anafilaktycznym, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Ciekawostka: Pamiętaj, że objawy mogą być bardzo różnorodne i nie zawsze oczywiste. Czasem to tylko nawracające infekcje, które w rzeczywistości mają podłoże alergiczne.

Kiedy podejrzewać alergię i co dalej?

Jeśli zauważasz u swojego dziecka powtarzające się, niewyjaśnione objawy, które nasilają się po kontakcie z konkretnymi substancjami lub w określonych sytuacjach (np. po spożyciu danego pokarmu, w sezonie pylenia), warto podejrzewać alergię.

Diagnostyka alergii

Kluczowe jest skonsultowanie się z pediatrą, który w razie potrzeby skieruje do alergologa. Proces diagnostyczny zazwyczaj obejmuje:

1. Dokładny wywiad lekarski: Lekarz zapyta o objawy, ich częstotliwość, nasilenie, historię chorób w rodzinie.

2. Testy skórne punktowe: Polegają na nałożeniu kropli alergenu na skórę i delikatnym nakłuciu. Reakcja (zaczerwienienie, bąbel) świadczy o uczuleniu.

3. Badania krwi: Oznaczanie poziomu specyficznych przeciwciał IgE przeciwko konkretnym alergenom.

4. Dieta eliminacyjna: W przypadku podejrzenia alergii pokarmowej, polega na wykluczeniu potencjalnego alergenu z diety i obserwacji poprawy, a następnie kontrolowanej próbie prowokacji.

Zarządzanie alergią: leczenie i profilaktyka

Po postawieniu diagnozy, celem jest opanowanie objawów i poprawa jakości życia dziecka.

• Unikanie alergenów

  To podstawa. Jeśli dziecko ma alergię na roztocza, należy dbać o czystość, usuwać dywany, często prać pościel w wysokiej temperaturze. W przypadku alergii pokarmowej – bezwzględnie eliminować uczulający składnik z diety.

• Farmakoterapia

  Leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy (wziewne lub miejscowe), leki rozszerzające oskrzela – są dobierane indywidualnie przez lekarza, w zależności od rodzaju i nasilenia objawów.

• Immunoterapia (odczulanie)

  W niektórych przypadkach, szczególnie przy alergiach wziewnych, możliwe jest odczulanie – długotrwałe leczenie polegające na podawaniu stopniowo zwiększających się dawek alergenu, aby "przyzwyczaić" układ odpornościowy.

• Plan awaryjny

  W przypadku ryzyka ciężkich reakcji alergicznych (anafilaksja), lekarz może zalecić posiadanie przy sobie adrenaliny w ampułkostrzykawce i przeszkolenie rodziców w jej użyciu.

Rola rodzica i wsparcie specjalistów

Bycie rodzicem dziecka z alergią wymaga czujności, konsekwencji i cierpliwości. Kluczowa jest ścisła współpraca z lekarzem alergologiem, dietetykiem (w przypadku alergii pokarmowych) i edukacja dziecka oraz otoczenia (przedszkole, szkoła) na temat jego alergii. Pamiętaj, że odpowiednie zarządzanie alergią pozwala dziecku prowadzić normalne, aktywne życie.